Wat is de alarmdag?
Op 6 april 2021 luiden docenten en hoogleraren samen met studenten, vertegenwoordigers van vakbonden, medezeggenschapsraden, onderzoekers en heel veel andere organisaties werkzaam in het wo de noodklok voor het academisch onderwijs. Op die dag vinden niet alleen in Den Haag, maar ook in de universiteitssteden acties plaats die aandacht vragen voor de onderfinanciering van het academisch onderwijs. We overhandigen een manifest aan demissionair minister van Engelshoven en aan de nieuwe leden van de Tweede Kamer. Daarin pleiten we voor een structurele investering van 1,1 miljard euro per jaar.
Door wie wordt alarmdag georganiseerd?
De alarmdag is een initiatief van WOinActie die samen met koepelorganisatie VSNU een brede coalitie is aangegaanbestaande uit: WOinActie, de 14 universiteiten, studentenbonden LSVb en ISO en de LKVV, de vereniging van studentenverenigingen, de AOb sector WO&O, FNV Onderwijs en Onderzoek, CNV Onderwijs en Onderzoek, de NFU, AC/FBZ voor zorgprofessionals, medezeggenschapsvereniging LOVUM. Ook PNN, de vereniging van promovendi en Postdocnl sympathiseren. De coalitie is groeiende. Iedere dag verklaren zich meer mensen solidair met de actie, zoals studentbestuurders en studenten, alumni en mensen uit het bedrijfsleven.
Waarom slaat het academisch onderwijs nu alarm?
Onze universiteiten staan door structurele onderfinanciering onder druk. Al jaren neemt het aantal studenten toe, maar de financiering per student af. Er is daardoor te weinig tijd en geld om goed onderzoek te doen of goed onderwijs te geven, laat staan allebei. Door de onderfinanciering krijgen studenten niet meer het onderwijs dat ze verdienen, en staat het water onze docenten en hoogleraren nu tot aan de lippen. Het is hoog tijd dat dit wordt opgelost. Dit is het moment om de nieuwe Tweede Kamerleden ervan te overtuigen dat zij bij de formerende partijen die het nieuwe kabinet gaan vormen moeten aandringen op een investering van 1,1 miljard zodat docenten en hoogleraren weer op een normaal academisch peil hun werk kunnen doen.
Hoe verschilt deze alarmdag van de brandbrief die WOinActie in februari met het Ministerie van OCW heeft gedeeld?
WOinActie vraagt al geruime tijd op verschillende manieren aandacht voor de structurele onderfinanciering in het academisch onderwijs. De coronacrisis legde de open zenuw verder bloot en zorgde voor een nog hogere werkdruk. De organisatie heeft samen met vakbonden, universiteitsraden, ondernemingsraden en studentenraden daarom in februari een brandbrief naar het Ministerie van OCW gestuurd.
Het Ministerie van OCW heeft al 8,5 miljard euro extra aan het onderwijs toegezegd. Is dit niet genoeg?
Dit geld is niet bedoeld om het structurele probleem op te lossen, dit is coronacompensatie. Van de € 8,5 miljard die is toegezegd voor de compensatie van de corona-effecten gaat € 5,8 miljard naar de basis- en middelbare scholen en € 2,7 miljard wordt verdeeld tussen mbo, hbo en de universiteiten. Uiteindelijk betekent dit voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek incidenteel een bedrag van € 0,4 miljard. Dit geld is bedoeld om de achterstanden die door corona zijn veroorzaakt op te vangen. Daarnaast komt er nog €350 miljoen als compensatie voor de halvering van de collegegelden voor studenten, ter voorkoming dat universiteiten dit uit eigen zak moeten betalen. Dit geld doet niets aan de onderfinanciering die de laatste jaren is opgelopen doordat de financiering van onderzoek niet meegroeide met de studentenpopulatie en door meerdere taakstellingen.
We zijn blij dat er met deze coronacompensatie nu financiële hulp wordt geboden om studenten en medewerkers op een goede manier te ondersteunen in deze lastige periode. Corona heeft er in het academisch onderwijs en onderzoek, zoals eigenlijk overal in de samenleving, enorm ingehakt. Het is een omvangrijk pakket, gericht op studentenwelzijn en studievoortgang. Bovendien geeft het een serieuze impuls voor het opvangen van onderzoeksvertraging. Daarnaast is het goed nieuws dat universiteiten - versneld en structureel - financiering krijgen voor de recente groei van het aantal studenten. De extra docenten, studentbegeleiders en onderwijsondersteuners die we daarmee kunnen aanstellen, kunnen voorkomen dat de nu al zeer hoge werkdruk nog verder oploopt.
Maar hoe ambitieus en welkom dit pakket ook is, het probleem van de structurele onderfinanciering van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek is hiermee echter nog niet opgelost. Dat wordt dé opgave voor het nieuwe kabinet.
Onlangs bevestigde het onderzoek naar de bekostiging van het hoger onderwijs door PWC uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW dat er meer geld bij moet. Waarom nu toch een alarmdag?
We zijn blij dat het rapport ‘Toereikendheid, doelmatigheid en kostentoerekening in het mbo, hbo en wo&o’ concludeert dat er flink geld bij moet in het wo om “de ambities op het gebied van kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs” te verwezenlijken. Het is nu zaak om de nieuwe leden van de Tweede Kamer en het nieuwe kabinet er ook van te doordringen dat het tijd is om te investeren in onderwijs en onderzoek om ervoor te zorgen dat we terug kunnen naar een Normaal Academisch Peil. Door structurele onderfinanciering staat het water onze docenten en wetenschappers aan de lippen. Structurele tekorten treffen alle studies groot en klein, alle medewerkers en alle studenten.
Waar is de wens van 1,1 miljard euro structurele financiering op gebaseerd?
De werkdruk onder wetenschappers is onacceptabel hoog. Door de groei van het aantal studenten is er steeds meer tijd nodig voor het onderwijs; onderzoek wordt daardoor te vaak gedaan in de avonduren en weekenden. Dit is geen houdbare situatie.
Na een onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer concludeerde onderzoeksbureau PwC in 2021 dat de bekostiging van universiteiten tekortschiet: er is een investering van € 1,1 miljard nodig. Als we dit niet doen, kan de wetenschap ons land niet meer de innovatieve oplossingen bieden die we zo hard nodig hebben. En dat terwijl de Nederlandse economie en maatschappij varen op de kennis die op universiteiten wordt ontwikkeld.
Wat lost 1,1 miljard euro voor het academisch onderwijs op?
Verlaging van de werkdruk van docenten en hoogleraren, een einde aan structureel overwerk, een normaal academisch niveau, studenten die les krijgen van onderzoekers en de wetenschap kan onze samenleving de innovatieve oplossingen blijven bieden die zij nodig heeft.
Waarom betalen de universiteiten hun docenten niet gewoon wat beter en nemen ze meer mensen aan. Universiteiten hebben toch heel veel geld?
Een recent rapport van de onderwijsinspectie laat zien dat universiteiten geen bovenmatige reserves hebben. Met andere woorden de reserves die universiteiten op dit moment hebben zijn noodzakelijk om verantwoord (financieel) beleid te voeren en geen onacceptabele risico’s te nemen.
Door de jarenlange sterke groei van het aantal studenten, waarvoor de universiteiten alleen maar extra geld hebben gekregen voor onderwijs, is het steeds moeilijker geworden voor docenten om naast onderwijs ook onderzoek te doen, hetgeen essentieel is voor het academisch onderwijs. Ook de kleinschaligheid van het onderwijs en de werkdruk van docenten staan onder hoge druk. Het recent afgeronde onderzoek van PwC heeft dit beeld bevestigd.
Wat hopen jullie te bereiken?
Wij hopen dat de overheid door deze alarmdag die breed gesteund wordt door organisaties in het wo de urgentie inziet van de tekorten binnen het academisch onderwijs en dat er jaarlijks structureel €1,1 miljard meer geïnvesteerd wordt in het wo. Zo kan goed wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijk onderwijs gegarandeerd blijven.
Ook het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs kampen met tekorten. Waarom moet er juist nu in het academisch onderwijs geïnvesteerd worden?
Natuurlijk is het zo dat er niet alleen in het academisch onderwijs van alles aan de hand is. Maar waar wij het nu over hebben is een structureel tekort dat al jaren oploopt. Inmiddels zien we de enorme effecten die dit heeft op de docenten en hoogleraren die het betreft. Docenten komen overdag alleen toe aan onderwijs, in de avonduren doen ze dan maar hun onderzoek en in het weekend zijn ze bezig met de aanvraagprocedures voor toekomstig onderzoek. Het water staat de docenten en hoogleraren aan de lippen. Daar komt bij dat de structurele onderfinanciering ook grote gevolgen heeft voor de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs in de toekomst. Dat kunnen we niet riskeren, het kan zo niet langer doorgaan, het is tijd om nu te investeren zodat we terug kunnen naar een normaal academisch peil.
Pleiten jullie als coalitie voor een Normaal Academisch Peil ook voor de afschaffing van het leenstelsel?
Als brede coalitie doen we deze oproep voor een investering van 1,1 miljard in onderwijs en onderzoek omdat het water de universiteiten en de mensen die er werken aan de lippen staat. De werkdruk is de laatste jaren steeds verder gestegen. Ook de studenten hebben gezien dat docenten en hoogleraren overbelast zijn en constateren dat de kwaliteit van hun academisch onderwijs onder druk staat. Tegelijkertijd hebben de studenten de afgelopen jaren ook zelf een stijging van de werkdruk ervaren. Sinds de invoering van het leenstelsel voelen meer studenten financiële onzekerheid, studenten werken meer naast hun studie en een deel van de studenten voelt meer stress. Dat is door corona alleen nog maar heftiger geworden. Studenten zonder zorgen studeren beter, dat is helder. Als de afschaffing van het leenstelsel en het opnieuw invoeren van een vorm van een beurs daarbij kan helpen, is dat een overweging waard. De financiering hiervan mag natuurlijk niet ten koste van de onderwijsbegroting gaan. Het is tenslotte aan de politiek om hierin een keuze te maken.
Het academisch onderwijs voert al een aantal jaren actie. Heeft dit niets opgeleverd?
Er is door de continue aandacht die WOinActie en vakbonden hebben gevraagd de afgelopen jaren steeds meer aandacht in politiek Den Haag voor dit vraagstuk. Dat heeft uiteindelijk ook geresulteerd in Kamervragen die de minister hebben verzocht een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar de bekostiging van het hoger onderwijs. Het PWC-rapport dat onlangs is gepresenteerd is daar het resultaat van.
Heeft de coronacrisis de (financiële) situatie van universiteiten verergerd?
Als gevolg van de coronacrisis is de werkdruk nog verder gestegen, zijn er extra locaties afgehuurd en zijn er investeringen gedaan in onlineonderwijs bijvoorbeeld. De kosten daarvan worden voor een deel opgevangen door de toezegging die het kabinet onlangs deed voor de komende 2,5 jaar. Van in totaal 8,5 miljard voor het totale onderwijs in Nederland moet 2,5 miljard euro daarvan verdeeld worden onder mbo-scholen, hogescholen en universiteiten.
Hoe doet Nederland dat ten opzichte van andere landen?
De Nederlandse universiteiten behoren tot de top van de wereld. Nederland is een van de weinige landen waarvan vrijwel alle universiteiten in de internationale rankings voorkomen. We publiceren aan de lopende band resultaten van baanbrekend onderzoek. Die topprestaties moeten we helaas wel leveren met steeds minder middelen.
Wat is het verschil tussen wetenschappelijk onderwijs en HBO?
Universiteiten en hogescholen zijn gelijkwaardig maar verschillend. Waar hogescholen jonge mensen opleiden gericht op de beroepspraktijk, volg je aan een universiteit wetenschappelijk onderwijs gericht op theorie en onderzoek.
Wat is de toegevoegde waarde van wetenschappers voor de klas?
Doordat docenten ook een onderzoekstaak hebben, komen de nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied en het proces van onderzoek doen ook aan de orde. In de praktijk zijn instellingen op dit moment door de financieringsstructuur en de snelgroeiende studentenpopulatie gedwongen naar verhouding veel docenten in te zetten die alleen lesgeven en geen ruimte hebben voor onderzoek. Dat betekent kwaliteitsverlies in het wetenschappelijk onderwijs. Daarom moet de financiering van onderzoek aangepast worden aan de groei van de studentenpopulatie, zodat we terug kunnen naar een normaal academisch peil.
Pleiten jullie als coaltie voor een Normaal Academisch Peil ook voor de afschaffing van het leenstelsel?
Als brede coalitie doen we deze oproep voor een investering van 1,1 miljard in onderwijs en onderzoek omdat het water de universiteiten en de mensen die er werken aan de lippen staat. De werkdruk is de laatste jaren steeds verder gestegen. Ook de studenten hebben gezien dat docenten en hoogleraren overbelast zijn en constateren dat de kwaliteit van hun academisch onderwijs onder druk staat.
Tegelijkertijd hebben de studenten de afgelopen jaren ook zelf een stijging van de werkdruk ervaren. Sinds de invoering van het leenstelsel voelen meer studenten financiële onzekerheid, studenten werken meer naast hun studie en veel studenten ervaren meer stress. Dat is door corona alleen nog maar heftiger geworden.
Studenten zonder zorgen studeren beter, dat is helder. Echter, de financiering van studentenvoorzieningen mag nooit ten koste gaan van de onderwijsbegroting.
